Juristprudentie van prioriteiten

In de naam van Allah, de meest Barmhartige, de meest Genadevolle. Alle lof behoort toe aan Allah, en moge Allah vrede en zegeningen schenken aan de Profeet Mohammad (saw), zijn familieleden, metgezellen en eenieder die in zijn voetsporen treedt tot aan de Dag des Oordeels.

De Islam is als een samenstel van leefregels en richtlijnen gekomen om het dagelijks leven van de mens zo zorgvuldig mogelijk te reguleren. Daarmee benadrukt de Islam in de eerste plaats de noodzaak om die zaken en handelingen voorrang te geven, die van belang zijn voor het individu in bijzonder en de gemeenschap als geheel. Helaas zien wij vandaag de dag hier niet veel van terug. Een van de primaire doelstellingen van het Islamitisch Recht houdt dan ook in dat het menselijk leven zo veel mogelijk beschermd wordt tegen het ondergaan van schade en ongemak. De grote moslimgeleerden zijn tot de conclusie gekomen dat het islamitisch recht vijf primaire doelstellingen verkondigt, namelijk het waken over het leven, het verstand, het geloof, de eer en het eigen bezit. Allah azw zegt in surat Azzumar: “En volgt op de beste wijze wat aan jullie is neergezonden van jullie Heer”

De Arabische term Fiqho Al-Awlawiyat oftewel de jurisprudentie van de prioriteiten is er om de noodzakelijkheden te laten prevaleren op de behoeftes, en de behoeftes te laten prevaleren op luxe.

De Definitie van Fiqho Al-Awlawiyat luidt als volgt:
De voorgeschreven prioriteiten geven aan die zaken overeenkomstig met de goddelijke wetgeving, dat wil zeggen dat er kleine zaken niet zomaar vergroot mogen worden en grote zaken niet zomaar verkleint mogen worden. En daarnaast mag er geen voorrang worden gegeven aan ondergeschikte zaken.

Het belangrijkste advies wat gegeven kan worden aan een dienaar van Allah azw is dat diegene zichzelf en zijn naasten moet beschermen tegen het helle Vuur. Dit advies is overeenkomstige met het volgende vers waarin Allah azw. zegt : ” O jullie die geloven, behoedt jullie zelf en jullie gezinsleden voor de Hel, die als brandstof mensen en stenen heeft.” De Profeet sws heeft tevens zijn naasten hierop gewezen, hij sws zei: “O Fatima (namelijk de dochter van de profeet), red jezelf van het Vuur, want ik bezit niets dat jullie daartegen kan beschermen” Op deze manier leert onze geliefde Profeet sws ons een fundament wat betreft onze prioriteiten, dus dat wij allereerst op onszelf dienen te richten en onszelf en anderen te beschermen van het helle vuur.

In de Fiqh van de prioriteiten is het verplicht dat de faraid oftewel verplichte zaken voor gaan op de nawafil, de vrijwillige zaken. In een hadith Qudusi zegt Allah azw. het volgende: “Mijn dienaar komt nader tot Mij met iets waar Ik meer van houd dan de religieuze verplichtingen” Zo hebben verplichte zaken ook een volgorde gerangschikt op prioriteit, De Profeet sws werd gevraagd:  “Welke daad is het meest geliefd bij Allah?” Hij antwoordde: “Het gebed op de vastgestelde tijdstippen verrichten.” Hem werd gevraagd, “Wat daarna?” De Profeet sws zei: “Gehoorzaamheid aan de ouders.”  Hem werd daarna weer gevraagd, “Wat daarna?”

De Profeet sws zei: “Deelnemen aan de Jihad voor de zaak van Allah.”  Alles wat genoemd is zijn verplichte zaken voor de moslim, maar de Profeet sws heeft deze gerangschikt op hun prioriteit.

De koran stelt dat mensen niet gelijk zijn in hun gradatie, hoewel ze in hun menselijkheid gelijk zijn sinds de oorsprong van de schepping. Zij verschillen in de kennis die zij bezitten en de daden die zij verrichten. Allah zegt in de Eerbiedwaardige Koran: ”Zeg: Zijn degenen die kennis hebben gelijk aan degenen die geen kennis hebben? In een andere vers zegt Allah azw:  “Niet gelijk zijn de thuis-zittenden van de gelovigen, behalve de gebrekkigen, aan degenen die strijden op de Weg van Allah met hun eigendommen en hun zielen. Allah heeft de strijders met hun eigendommen en zielen een rang bevoorrecht boven de thuis-zitters. Aan allen heeft Allah het goede beloofd. En Allah heeft de strijders boven de thuis-zitters bevoorrecht met een geweldige beloning.”  We zien dus dat mensen variëren en verschillen, zoals daden dat ook doen. Wat het verschil uiteindelijk maakt is de kennis, daden en godsvrees.

Naast verplichte zijn ook de vrijwillige daden gerangschikt op hun prioriteit. Onze Profeet sws heeft gezegd: “De meest geliefde bij Allah is degene waar de mensen het meeste profijt van hebben. En de meest geliefde daad bij Allah is dat iemand een moslim vult met vreugde of dat hij een probleem van hem wegneemt of een schuld voor hem aflost of dat iemand zijn honger stilt. En dat ik met mijn broeder meega (om hem ergens mee te helpen) is geliefder bij mij dan dat ik een maand lang i3tikaaf verricht in deze moskee (verwijzend naar de moskee van de profeet).”

De Boodschapper van Allah heeft gezegd in een andere overlevering: “Zal ik jullie vertellen over een daad die groter is dan het vasten, bidden en het geven van aalmoes?”  De Metgezellen zeiden: “Ja vertel het ons O Boodschapper van Allah “De Profeet sws zei :“Dit is het verzoenen van de relaties tussen mensen.” In deze overlevering maakt onze Boodschapper duidelijk dat het verzoenen van twee mensen meer waard is dan het verrichten van het vrijwillige gebed, het vrijwillige vasten en het geven van aalmoezen.

Binnen het Islamitisch Recht zien wij dat de rechten tussen de mensen een grootse zaak is. De individuele verplichting tussen de mens en Allah azw valt te vergeven maar de individuele verplichting tussen de mensen is een andere zaak en dient verrekend te worden. Bijvoorbeeld de hadje oftewel de bedevaart is een verplichte zaak tussen de mens en zijn Heer en het aflossen van een schuld is ook een verplichte zaak maar tussen mensen. In dit voorbeeld heeft het aflossen van de schuld voorrang op het verrichten van de hadje. Het is daarom niet toegestaan voor iemand de hadje te verrichten wanneer hij of zij een schuld heeft, mits deze schuld is afgelost.

Men kan alsnog de hadje verrichten wanneer diegene waarbij je een schuld hebt expliciete toestemming hiervoor geeft, de schuld uit is gesteld of wanneer men ervan overtuigd is de schuld alsnog te kunnen aflossen. Met dit voorbeeld zien we het belang van de rechten van de mensen onderling, specifiek op financieel vlak. In een authentieke overlevering bevestigd de Boodschapper van Allah dit middels de volgende woorden: “Allah vergeeft een martelaar alle zonden behalve de schuld.”

Aboe Hoerayrah (r.a.) verhaalde: “Een man vroeg: ‘O boodschapper van Allah! Er is een vrouw die (vrijwillig) bidt, liefdadigheid uitgeeft en vaak vast, maar ze berokkend haar buren kwaad door hen te beledigen.’ Hij sws zei: “Zij zal naar de Hel gaan (als ze er geen berouw voor toont).’ De man zei: ‘O boodschapper van Allah! Er is een (andere) vrouw die er bekend om staat dat ze weinig (vrijwillig) vast en bidt, maar ze geeft liefdadigheid van de gedroogde yoghurt die ze maakt en ze berokkend haar buren geen kwaad.’ Hij (sws) zei: ‘Zij zal naar het Paradijs gaan.”
Overlast of schade toebrengen aan jouw buren zorgt ervoor dat jouw hasanat worden ontnomen. Het is daarom beter wat minder vrijwillige daden te verrichten om daarmee geen overlast of schade toe te brengen aan jouw buren dan veel vrijwillige daden te verrichten en jouw buren daarmee wel overlast te geven.

Kortom met de komst van de Islam is er een onderscheid gemaakt tussen regels die prioriteit hebben en regels die van ondergeschikt belang zijn. Zo zijn de regels wat betreft de aanbidding en regels ter aanzien van het voorkomen van schade of ongemak aan de medemens hoog aangeschreven.  Wij kunnen onszelf de volgende vraag stellen: In hoeverre geven wij de juiste prioriteit aan zaken in ons dagelijks leven en heeft dit wereldse leven of het hiernamaals onze prioriteit. De Fiqh van de prioriteiten geeft hier een duidelijk antwoord op. Moge Allah ons in staat stellen de fiqho awlawiat toe te passen in ons dagelijks leven. Ameen